Έχετε μετρήσει ποτέ τα δόντια στο στόμα σας; Ξέρετε πόσα πρέπει να έχουμε; Άν σκεφτήκατε έναν αριθμό μεταξύ των 28 και 32, σε ένα τηλεοπτικό quiz θα συνεχίζατε στην επόμενη ερώτηση. Εγώ όμως θα σταθώ περισσότερο στο απόλυτο της λέξης “πρέπει”.
Εαν έχω μάθει κάτι καλά από τις λίγες ερευνητικές μου αναζητήσεις στον οδοντιατρικό κόσμο, είναι ότι τίποτα δεν είναι προκαθορισμένο ούτε καθολικά τεκμηριωμένο. Τα ερευνητικά μας συμπεράσματα “χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση”, “εξαρτώνται από τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενή” ή “πρέπει να βασίζονται σε σωστή επιλογή περίπτωσης”. Όλα τα δεδομένα που μας δίνουν είναι άκρως θεωρητικά, μαθηματικοποιούνται, στατιστικοποιούνται, συγκρίνονται αλλά τίποτα δε μπορεί να καθοδηγήσει τους κλινικούς με σιγουριά στη θεραπεία.
Υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ μιας ιδανικής κατάστασης (πχ ιδανικό βάρος με βάση το ύψος μου) και μιας κλινικά αποδεκτής κατάστασης (πχ με λίγα κιλά παραπάνω από το ιδανικό θα έδειχνα εξίσου υγιής, θα απολάμβανα και λίγο περισσότερο το φαγητό). Σκέφτηκε όμως κανείς πως ενας αριθμός δεν είναι αυτό που κυνηγάμε; Τι συμβαίνει όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας που επηρεάζει το βάρος μου; Το νούμερο αυτό αλλάζει όταν η μυϊκή μου μάζα αυξάνεται; Κι αν δεν μ’αρέσω τόσο αδύνατη; Ή αν ζω σε μία κοινωνία που δε μπορεί να μου παρέχει κάτι καλύτερο από ανθυγιεινές και επεξεργασμένες τροφές; Μήπως τελικά πρέπει να συνεκτιμήσουμε πάρα πολλούς παράγοντες πριν θέσουμε ένα νούμερο ως ιδανικό για όλους;
ΝΑΙ. Αυτό συμβαίνει και στο στόμα μας. Ιδανικά όλοι γεννιόμαστε με 28 δόντια. Άλλοι γεννιούνται με ελλείψεις. Κάποιοι φρονιμεύουν με 32 . Κάποιοι από αυτούς καταλήγουν πάλι στα 28. Η τερηδόνα μας απειλεί από βρέφη και καταλήγει να είναι ο μεγαλύτερος μας εχθρός. Κερδίζει έδαφος όταν εμείς χάνουμε δόντια. Το ένα μετά το άλλο. Συνεργάζεται με την περιοδοντίτιδα, η οποία μετά τα 50 παίρνει τα ηνία της απώλειας. Κάποιοι αντιμετωπίζουν τις απειλές, άλλοι όχι. Για πολλούς λόγους.
Κι έτσι δύσκολα θα βρείς ασθενή άνω των 65 με όλα του τα δόντια στο στόμα. Κι αν δε βρεις, τι γίνεται; Υπάρχει πρόβλημα;
Αρχικά θα πω όχι. Πρώτον γιατί μιλάμε για ασθενή τρίτης ηλικίας. Εδώ οι απαιτήσεις είναι λιγότερες. Η θεωρία των 20 δοντιών ( η αλλιώς η θεωρία του βραχέως οδοντικού τόξου) μας καθησυχάζει λέγοντας πως αποδεχόμαστε μια κατάσταση:
- με 20 δόντια στον φραγμό,
- 10 συγκλεισιακά ζεύγη
- και 4 συγκλεισιακές μονάδες,
- χωρίς προβλήματα αισθητικής, χωρίς διαταραχές στην άρθρωση και χωρίς μειωμένη κατακόρυφη διάσταση προσώπου ή παραλειτουργικές έξεις.
Με άλλα λόγια, εαν παραμένουν το λιγότερο 20 δόντια στο στόμα, τα οποία να είναι σε ζεύγη και να μη δημιουργούν αισθητικό ή λειτουργικό θέμα στον ασθενή, τότε οποιαδήποτε αποκατάσταση αποτελεί υπερθεραπεία και πρέπει να αποφεύγεται. Γιατί μία πρόσθεση πιθανώς θα επιβαρύνει τα ήδη υπάρχοντα δόντια και θα υποβαθμίσει την πρόγνωσή τους.
Το βραχύ οδοντικό τόξο φαίνεται να λειτουργεί ικανοποιητικά για έως και 27 χρόνια με μηχανισμούς προσαρμογής. Το νευρομυϊκό μας σύστημα και οι περιοδοντικοί μηχανοϋποδοχείς αντιλαμβάνονται τη διαφορά στον αριθμό των δοντιών και καταφέρνουν να τα προστατεύσουν από επιπλέον δυνάμεις και φθορά.
Τα πράγματα σαφώς αλλάζουν όταν μιλάμε για νέο άτομο, για ιδιαίτερες αισθητικές απαιτήσεις με απώλεια προσθίων δοντιών, συγκλεισιακή αστάθεια, παραλειτουργικές έξεις και ανάγκη σύνθετων αποκαταστάσεων.
Η αλήθεια είναι πως το μοντέλο της σύγχρονης οδοντιατρικής φροντίδας μας παρασύρει και μας ωθεί σε λύσεις αποκαταστατικές, χρονοβόρες, κοστοβόρες και κάποιες φορές ανούσιες ή επιζήμιες. Η οδοντιατρική σήμερα μπορεί να αποκαταστήσει ένα τεράστιο φάσμα ελλείψεων. Είναι καλό όμως να έχουμε κατά νου το ασθενοκεντρικό μοντέλο, για το οποίο τα νούμερα δεν είναι παρά μία άπιαστη και παράτολμη πολυτέλεια. Η θεωρία των 20 δοντιών, όσο τρομακτική κι αν ακούγεται, θα καταφέρει μακροπρόθεσμα να σώσει αυτά τα 20 για ένα σταθερό, υγιές, λειτουργικό, ανώδυνο και φθηνό αποτέλεσμα. Ίσως και ιδανικό δεδομένων των συνθηκών. Είμαστε πολύ πιο σύνθετοι από έναν αριθμό. Γι’αυτό και όλα είναι σχετικά.
👩🏼⚕️ MT
Teeth Matter 