Στοματοπροσωπικός πόνος- Μέρος I

Νευροπαθητικός πόνος-Νευραλγία τριδύμου

Ο πόνος στο πρόσωπο είναι συνήθως οδοντογενούς αιτιολογίας. Ορισμένες φορές μοιάζει με αυτόν αλλά δεν οφείλεται σε πρόβλημα των δοντιών. Κάποιες πάλι φορές είναι αιτιολογικά και συμπτωματολογικά εντελώς διαφοροποιημένος. Αναλύοντας τον νευροπαθητικό πόνο, βλέπουμε πόσο διαφορετική μπορεί να είναι η εκδήλωση του πόνου στο πρόσωπο τόσο σχετικά με την εντόπιση όσο και με τον χαρακτήρα αυτού.

Ορίζουμε ως νευροπαθητικό τον πόνο που προκαλείται από βλάβη του νευρικού συστήματος, δηλαδή του εγκεφάλου, του νωτιαίου μυελού ή συνηθέστερα των περιφερικών νεύρων. Είναι αιφνίδιος, έντονος, διαξιφιστικός, σα μούδιασμα ή βελονιές στην περιοχή βλάβης και σπάνια ανταποκρίνεται σε κοινά παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη ακόμη και σε οπιοειδή. Δυσχερής και η διάγνωση του, ιδίως όταν εμπλέκει και τα δόντια, καθώς οι ασθενείς επιμένουν για εξαγωγή ή ενδοδοντική θεραπεία των θεωρητικά υπεύθυνων δοντιών, φυσικά χωρίς αποτέλεσμα αλλά με επιπλέον επιβάρυνση.

Στην περιοχή της κεφαλής η συνηθέστερη μορφή νευροπαθητικού πόνου είναι η νευραλγία. Αφορά κυρίως το τρίδυμο νεύρο και σπανιότερα το γλωσσοφαρυγγικό. Ας περιγράψουμε με λίγα λόγια την πρώτη:

Νευραλγία Τριδύμου

Πρόκειται για νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει κατά πλειοψηφία γυναίκες άνω των 40 ετών και οφείλεται σε βλάβη του σύστοιχου νεύρου. Το τρίδυμο (5η εγκεφαλική συζυγία) είναι υπεύθυνο τόσο για την κινητική νεύρωση των μυών της περιοχής όσο και για την αισθητική νεύρωση του δέρματος, του τριχωτού της κεφαλής, των δοντιών και ούλων, του βλεννογόνου, της κροταφογναθικής άρθρωσης, του οφθαλμού και μιας εκ των μηνίγγων του εγκεφάλου. Όταν είναι άγνωστος ο λόγος της βλάβης, μιλάμε για ιδιοπαθή νευραλγία τρίδυμου. Ορισμένες όμως φορές η αιτία είναι προφανής:

◦αρτηρία “στραγγαλίζει” ή πιέζει ένα τμήμα του νεύρου

◦αγγειακές, απομυελινωτικές, νεοπλασματικές βλάβες σε διάφορα μέρη του εγκεφάλου

◦νοσήματα όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο σακχαρώδης διαβήτης και ο ερυθηματώδης λύκος

◦έρπης ζωστήρας

‣Ποια είναι η κλινική εικόνα αυτών των ασθενών;

Όλοι οι ασθενείς εμφανίζουν σχεδόν πανομοιότυπα συμπτώματα. Κρίσεις αναπάντεχου πόνου που διαρκούν έως και δύο λεπτά, πόνος που προκαλείται από απλή επαφή της περιοχής (αλλοδυνία), δυσκολία στη μάσηση, την κατάποση, το βούρτσισμα των δοντιών, το χαμόγελο και πολλές ακόμη καθημερινές δραστηριότητες. Η ποιότητα ζωής των ασθενών αυτών υποβαθμίζεται σημαντικά, το ψυχολογικό τίμημα είναι μεγάλο και γι’αυτό επιζητούν εσπευσμένα θεραπευτική βοήθεια.

Η θεραπεία, εφόσον ο πόνος είναι χρόνιος, περιλαμβάνει μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή με αντιεπιληπτικά φάρμακα (καρβαμαζεπίνη, πρεγκαμπαλίνη, γκαμπαπεντίνη) σε δόσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες του κάθε ασθενή. Η σταδιακή αύξηση της δόσης είναι αναμενόμενη μέχρις ότου να διάγει ο ασθενής μια ζωή άνετη χωρίς έντονες υποτροπές. Η χειρουργική θεραπεία θα ακολουθήσει σε περίπτωση που η μέγιστη δόση των φαρμακευτικών ουσιών δεν επιφέρει επαρκή αποκλεισμό μετάδοσης αλγεινών ερεθισμάτων. Αυτή θα σκοπεύει στην θερμική καταστροφή με ραδιοσυχνότητες του προσβεβλημένου κλάδου, στη χημική καταστροφή ή στην μηχανική του πίεση. Εάν το αίτιο είναι η εγγύτητα αρτηρίας και νεύρου, τότε εφαρμόζεται κρανιοτομία και αποσυμπίεση (μέθοδος Janetta).

Συνολικά, ο νευροπαθητικός πόνος ταλαιπωρεί ιδιαίτερα τον ασθενή. Εμφανίζεται αιφνίδια, είναι οξύς έως ανυπόφορος, συνήθως χωρίς εμφανή αιτία, μπορεί να μην ανταποκρίνεται στη θεραπεία ενώ οι χειρουργικές μέθοδοι είναι αρκετά επίπονες με μεγάλο κίνδυνο για εμφάνιση επιπλοκών. Ακόμη κι αν εφαρμοστούν, δεν είναι εγγυημένο ένα μακροχρόνιο αποτέλεσμα. Με λίγα λόγια, οι ασθενείς πρέπει να μάθουν να ζουν με αυτό και να αναζητήσουν μόνοι τι απαλύνει τον πόνο αλλά και τι τον πυροδοτεί. Αλλάζοντας τον τρόπο ζωής τους, κάνοντας υποχωρήσεις και έχοντας την έμπρακτη στήριξη του κλινικού σε όλα τα επίπεδα μπορούν να διαμορφώσουν μια καθημερινότητα που να προσομοιάζει το “φυσιολογικό” ώστε να μην αποσύρονται από τα καθημερινά τους καθήκοντα.